Nagele wil voorop lopen als duurzaam dorp – Energiek Nagele in de krant

In het artikel ‘Nagele wil na zeventig jaar wéér blikvanger worden’ besteed het NRC aandacht aan Energiek Nagele. Het project in Nagele waar Energie Expertisecentrum Flevoland (EEF) gevraagd is een financiering te verstrekken voor het opzetten van de juridische structuur én het maken van de definitieve businesscase.

Bron: NRC.nl

Aardgasvrij

In de jaren vijftig was Nagele een voorbeeld voor de Europese architectuur. Nu wil het opnieuw voorop lopen – als duurzaam dorp ditmaal. Een rijtje huizen ontworpen door Gerrit Rietveld, een protestants-christelijke school van de hand van Aldo van Eyck en een winkelstraat van architect Jaap Bakema, de geestelijk vader van de Rotterdamse Lijnbaan. Het dorp Nagele was in de jaren vijftig van de vorige eeuw een voorbeeld van moderne architectuur in Europa. “Datzelfde Nagele, het dorpje in de Noordoostpolder, moet nu opnieuw een innovatieve plek worden, zoals zeventig jaar geleden. Mensen uit heel Europa kwamen hier naar de architectuur kijken”, vertelt projectleider Rutger Bergboer van de energiecoöperatie Energiek Nagele. “Via de warmtetransitie willen we voor een nieuwe boost zorgen, zodat Nagele weer als voorbeeld kan dienen.” Als een van de 27 uitverkoren proeftuinen moet het dorp aardgasvrij worden. En Nagele valt op, vooral door zijn innovatieve plannen die de komende maanden worden gerealiseerd.

Na zeventig jaar is de glans er bij veel huizen wel een beetje af, maar bijzonder is het dorp dicht bij Urk nog altijd. Zo’n vijfhonderd woningen staan er in het dorp, met maximaal één extra etage en opgesteld in hoven – hofjes mogen ze niet heten. Centraal ligt bij elke twintig woningen een grasveld met meestal een speeltuintje. Door die structuur, vertelt Bergboer, is Nagele bij uitstek geschikt voor het warmtenet, waarvoor in maart de spade de grond in gaat. “Op de platte daken komen zonnecollectoren te liggen en ’s zomers komt daar water van 90 tot 95 graden af. Dat water komt in een buffer die, per hof, onder het grasveld komt te liggen. Naast de centrale buffer, met zo’n duizend kuub water, komt er een kleiner bassin waaruit dagelijks geput kan worden. Als het water, dat met 70 graden naar de huizen gaat, aan het eind van de winter te veel afkoelt, doet de centrale warmtepomp zijn werk.”

Halve dag werk

Het begin is kleinschalig: acht huizen worden aangesloten, en een door Van Eyck ontworpen school dat een rijksmonument is. De warmwaterbassins liggen daartussen. “Van voormalig minister Sybilla Dekker mag ik niet meer zeggen dat het kleinschalig is. Door zijn innovatieve karakter is dit project uniek, vindt zij, en daarmee complex en veelbelovend.” Dekker (VVD), van 2003 tot 2006 minister van Volkshuisvesting, is een van de drie leden van het Comité van Advies dat Energiek Nagele bijstaat.

“Omdat er meerdere warmtenetten komen, hoeven we geen grote afstanden te overbruggen. Bij het eerste project gaat het om niet meer dan 125 meter aan buizen”, zegt Bergboer. En dankzij de verschillende subsidies “rekent de businesscase zich rond”. Niet direct, maar wel als zo’n vijftig huizen zijn aangesloten en bijna iedereen meedoet. Dat moet volgend voorjaar het geval zijn. “We moeten nu bij de eerste huizen laten zien dat het systeem betrouwbaar en comfortabel is en dat de installatie per huis snel verloopt. Nauwelijks een halve dag werk per woning en op de plek van de afvoer van de oude cv-ketel gaat de warmteleiding door het dak.”

Minstens zo belangrijk is de belofte dat de zonnewarmte geen cent meer kost dan wat de bewoners eerst aan energie uitgaven. “We hebben precies gekeken wat de mensen tot nog toe betaalden en meer gaat het zeker niet worden. Dit is geen dorp waar je mensen kan opzadelen met hoge kosten. Voor 30.000 euro isoleren en iedereen een warmtepomp is echt geen optie”, aldus Bergboer. En er is nog een voordeel voor de huizenbezitters, ongeveer de helft van de bewoners. “Door aansluiting aan dit warmtenet gaat iedereen met zijn energielabel A vier stappen omhoog. Dat is gunstig voor de waarde van je huis.”

Prijsvraag

Het idee voor de seizoensbuffer met een klein warmtenet komt voort uit een prijsvraag. Nagele krijgt sinds vijf jaar compensatie voor nabij gelegen windmolens, twintig jaar lang 10.000 euro. Aanvankelijk was het idee om gebouwen als het museum – de voormalige katholieke kerk – met dit geld van zonnepanelen te voorzien, maar dat bleek door strenge spelregels voor monumenten niet zo gemakkelijk. Toen werd besloten een prijsvraag uit te schrijven hoe het hele dorp verduurzaamd kan worden. Het plan van een collectief van architecten, ingenieurs en installateurs kwam als beste van 27 inzendingen uit de bus. Het project werd vervolgens in 2018 door het ministerie van Binnenlandse Zaken geselecteerd als een van de 27 proeftuinen, goed voor een subsidie van 4,2 miljoen euro.

“De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, de gemeente en ook woningbouwcorporatie Mercatus waren bij de prijsvraag betrokken en stonden achter deze keuze”, zegt Bergboer, die eerst voorzitter was van de vereniging Dorpsbelang die de prijsvraag uitschreef. Zelf stapte hij over naar de coöperatie Energiek Nagele die het project runt. “Je ziet vaak dat veel geld naar adviseurs gaat en dat wilden wij voorkomen. Door veel coördinatie zelf te doen, houden we die kosten laag.”

Door de vele monumenten vergen veel aanpassingen in Nagele extra tijd. De warmteleiding mocht bijvoorbeeld niet zomaar langs de zijkant van het huis worden aangelegd. “Nu bouwen we een stenen schoorsteen waarin de leiding naar het dak loopt: de schoorsteen is dan bezit van de woningcorporatie, de leiding is van de coöperatie.”

Er waren meer strubbelingen. Zo wilde RVO – de subsidieverstrekker van het Rijk – aanvankelijk geen subsidie uitkeren omdat de verschillende collectoren op de daken niet als één netwerk werden gezien. “Op het moment dat je echt met iets nieuws bezig bent, zoals hier in Nagele, kan je niet altijd de bestaande regels toepassen. Daar botsen we geregeld tegenaan. Dat gaat schuren, maar uiteindelijk is RVO overtuigd.”

Inmiddels kijkt Bergboer erg uit naar de komende maanden wanneer het werk gaat beginnen. “De woningcorporatie begint in februari bij de eerste huizen met renovatie van de daken. Dat was eigenlijk voor over drie jaar gepland. In maart hopen we, als corona niet voor vertraging zorgt, te gaan graven voor het eerste bassin en een maand later worden dan de warmtecollectoren op de daken gelegd en het bassin gevuld.”

De betrokken bewoners zijn inmiddels akkoord met hun nieuwe warmtebron. In september gaan zij van het gas af. “We hebben ons nog weinig beziggehouden met het draagvlak in de rest van het dorp. Uit een rondvraag bleek dat veel mensen geen zin hebben om zich er veel mee bezig te houden. Die willen vooral ontzorgd worden.”

De corporatie Mercatus wil aan Energiek Nagele een vrijkomend huis beschikbaar stellen als modelwoning. “Dan hebben we een goed voorbeeld waardoor mensen vertrouwen krijgen. Ik vind die afstandelijke houding heel begrijpelijk. Ik ben vanuit de culturele sector in dit project gestapt. Dacht je dat ik ooit van de Warmtewet had gehoord?”

Bron foto: NRC.nl.

‘Nagele in Balans’

Met slimme warmtecollectoren warmte opwekken, opslaan en later gebruiken voor woningen in Nagele. Dat is het doel van het project ‘Nagele in Balans’. Een plan dat is voortgekomen uit de prijsvraag ‘Energielab Nagele’ om de kern van het Flevolandse dorp Nagele op termijn volledig aardgasvrij te maken. De coöperatieve vereniging heeft Energie Expertisecentrum Flevoland (EEF) gevraagd een financiering te verstrekken voor het opzetten van de juridische structuur én het maken van de definitieve businesscase.

Lees meer

Het laatste nieuws

Financiering nodig voor verduurzaming? Peter helpt je!

Je wil je bedrijf verduurzamen. Of misschien moet het wel, vanwege netcongestie, aanbestedingseisen of simpelweg omdat je wilt besparen op je energiekosten. Maar waar begin je? En hoe zorg je dat je niet verdwaalt in de jungle van jargon, regels en vinkjes? Peter Klein Heerenbrink van Energie Expertisecentrum Flevoland (EEF) is jouw gids!

Lees het hele artikel

Wij helpen je graag!

Heb je vragen, ideeën of een concreet project en wil je de ontwikkeling en/of de financiering daarvan met Energie Expertisecentrum Flevoland bespreken? Neem dan contact met ons op.